Đưa khoa học về với ruộng vườn Quảng Ngãi
작성일 25-12-22 12:54본문
Đưa khoa học về với ruộng vườn Quảng Ngãi
Khi công nghệ trở thành động lực đổi mới sản xuất nông nghiệp địa phương
Khoa học công nghệ bước ra khỏi phòng thí nghiệm
Trong nhiều năm trước đây, khoa học và công nghệ thường được nhìn nhận như một lĩnh vực mang tính học thuật cao, gắn với phòng thí nghiệm, các báo cáo nghiên cứu hoặc hội thảo chuyên môn. Tuy nhiên, tại Quảng Ngãi, cách tiếp cận này đang dần thay đổi. Khoa học không còn đứng ngoài thực tiễn mà từng bước đi sâu vào ruộng vườn, nương rẫy và mô hình sản xuất của người dân. Sự thay đổi đó gắn liền với vai trò “cầu nối” của Trung tâm Ứng dụng Khoa học Công nghệ trực thuộc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Quảng Ngãi.
Thông qua việc triển khai các mô hình thử nghiệm, nghiên cứu ứng dụng và chuyển giao kỹ thuật, Trung tâm đã góp phần đưa tiến bộ khoa học đến gần hơn với đời sống sản xuất. Từ cây ăn quả, cây lương thực đến dược liệu và nấm, các mô hình đều được lựa chọn dựa trên điều kiện thực tế của địa phương, hướng đến mục tiêu nâng cao hiệu quả kinh tế và tính bền vững trong sản xuất nông nghiệp.
Xuất phát từ nhu cầu thực tiễn của địa phương
Một trong những mô hình tiêu biểu đang được triển khai tại khu thực nghiệm của Trung tâm là trồng thử nghiệm giống nho Hạ Đen. Đây là giống nho có giá trị kinh tế cao, được thị trường ưa chuộng, nhưng chưa được kiểm chứng đầy đủ về khả năng thích nghi với điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng của Quảng Ngãi.
Theo bà Lê Thị Hà Phương, phụ trách Phòng Dịch vụ khoa học công nghệ của Trung tâm, mô hình được thực hiện trên diện tích 500 mét vuông với 176 cây nho, áp dụng quy trình kỹ thuật chặt chẽ từ khâu chọn giống, trồng, chăm sóc đến theo dõi các chỉ tiêu sinh trưởng. Toàn bộ quá trình đều được ghi nhận, đánh giá định kỳ nhằm đảm bảo tính khoa học và độ tin cậy của kết quả.
Việc triển khai mô hình không nhằm mục tiêu sản xuất ngay mà tập trung đánh giá khả năng thích nghi của giống cây trồng trong điều kiện thực tế. Nếu kết quả cho thấy cây sinh trưởng tốt, cho năng suất và chất lượng ổn định, đây sẽ là cơ sở quan trọng để xem xét nhân rộng, mở ra hướng sản xuất mới có giá trị kinh tế cao hơn so với nhiều cây trồng truyền thống đang canh tác tại địa phương.
https://vigen.vn/wp-content/uploads/2025/10/cay-chuoi-cay-mo-tai-vigen_11zon.webp
Ứng dụng công nghệ sinh học trong nhân giống cây trồng
Song song với các mô hình trồng thử nghiệm, Trung tâm Ứng dụng Khoa học Công nghệ Quảng Ngãi còn chú trọng ứng dụng công nghệ nuôi cấy mô trong nhân giống cây trồng. Đây là hướng đi mang tính chiến lược nhằm giải quyết bài toán thiếu hụt giống chất lượng cao, sạch bệnh và đồng đều về sinh trưởng.
Một số loại cây đã và đang được nhân giống bằng công nghệ nuôi cấy mô tại Trung tâm bao gồm khoai lang Nhật, gừng trâu ruột vàng và dứa MD2. Thông qua quá trình nuôi cấy trong điều kiện vô trùng, các cây giống tạo ra có chất lượng đồng đều, sinh trưởng khỏe và hạn chế tối đa mầm bệnh. Qua theo dõi ban đầu, các giống cây này cho thấy khả năng thích nghi tốt với điều kiện canh tác của Quảng Ngãi, thời gian sinh trưởng phù hợp và dễ áp dụng trong sản xuất đại trà.
Việc chủ động được nguồn giống tại chỗ không chỉ giúp giảm chi phí cho người dân mà còn hạn chế rủi ro khi phải mua giống trôi nổi từ nhiều nguồn khác nhau. Trong bối cảnh nhiều địa phương đang đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp theo hướng hàng hóa, giống cây trồng chất lượng cao được xem là nền tảng quan trọng để nâng cao hiệu quả canh tác.
Trong quá trình tiếp cận công nghệ sinh học và các mô hình giống mới, nhiều thông tin, kinh nghiệm thực tiễn về nuôi cấy mô và cây trồng công nghệ cao cũng được tham khảo từ các nguồn chuyên sâu như https://vigen.vn/, góp phần hỗ trợ quá trình nghiên cứu và ứng dụng tại địa phương.
Bảo tồn nguồn gen và phát triển dược liệu bền vững
Một điểm nhấn quan trọng trong hoạt động của Trung tâm là việc nhân giống cây sâm Ngọc Linh bằng phương pháp nuôi cấy mô. Đây là loài dược liệu quý hiếm, có giá trị kinh tế và y học rất cao, nhưng đang đứng trước nguy cơ suy giảm do khai thác tự nhiên quá mức.
Việc ứng dụng nuôi cấy mô trong nhân giống sâm Ngọc Linh mang ý nghĩa kép. Một mặt, hoạt động này góp phần bảo tồn nguồn gen quý, giảm áp lực khai thác trong tự nhiên. Mặt khác, đây là nền tảng khoa học quan trọng để hình thành vùng sản xuất dược liệu trong tương lai, gắn với sinh kế bền vững cho người dân vùng núi.
Bên cạnh nhân giống, Trung tâm còn áp dụng các kỹ thuật kiểm định ADN và phân tích hoạt chất saponin nhằm hỗ trợ công tác quản lý chất lượng giống. Dù chưa triển khai sản xuất đại trà, nhưng những nghiên cứu này tạo tiền đề khoa học vững chắc cho định hướng phát triển ngành hàng dược liệu có giá trị cao, phù hợp với điều kiện sinh thái và lợi thế của Quảng Ngãi.
Đa dạng hóa mô hình ứng dụng khoa học công nghệ
Không chỉ dừng lại ở cây trồng, Trung tâm còn triển khai sản xuất bịch phôi giống nấm sò, nấm linh chi và nghiên cứu nuôi trồng nấm đông trùng hạ thảo. Đây là những sản phẩm có nhu cầu tiêu thụ ngày càng tăng, phù hợp với quy mô sản xuất vừa và nhỏ, có thể tận dụng lao động nhàn rỗi tại nông thôn.
Các mô hình này bước đầu đáp ứng nhu cầu sử dụng tại địa phương, đồng thời mở ra khả năng nhân rộng trong thời gian tới. Việc đa dạng hóa đối tượng nghiên cứu và ứng dụng giúp khoa học công nghệ không bị bó hẹp trong một lĩnh vực, mà thực sự trở thành công cụ hỗ trợ sản xuất linh hoạt, phù hợp với nhiều nhóm đối tượng nông dân khác nhau.
Từ thử nghiệm đến chuyển giao vào sản xuất
Điểm chung trong các hoạt động của Trung tâm là lấy nhu cầu thực tiễn làm xuất phát điểm. Theo ông Lê Duy Cương, Giám đốc Trung tâm Ứng dụng Khoa học Công nghệ Quảng Ngãi, bên cạnh nghiên cứu và thử nghiệm, Trung tâm đặc biệt chú trọng công tác chuyển giao. Thông qua các lớp tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật và mô hình trình diễn, người dân và các cơ sở sản xuất có cơ hội tiếp cận khoa học công nghệ một cách trực quan, dễ hiểu và dễ áp dụng.
Ở góc độ quản lý, ông Nguyễn Trọng Tâm, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Quảng Ngãi cho rằng, để khoa học công nghệ thực sự đi vào đời sống, cần có cơ chế khuyến khích doanh nghiệp cùng tham gia tiếp nhận và chuyển giao công nghệ, đặc biệt tại các vùng sâu, vùng xa và vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Khi có sự đồng hành của doanh nghiệp, các mô hình khoa học sẽ có thêm điều kiện để mở rộng quy mô và nâng cao hiệu quả kinh tế.
Những kết quả bước đầu cho thấy, khi khoa học được đặt đúng chỗ, nó không còn là khái niệm xa vời mà trở thành công cụ thiết thực giúp người dân thay đổi tư duy sản xuất. Từ các mô hình trồng thử nghiệm, phòng nuôi cấy mô đến nghiên cứu dược liệu và nấm, khoa học công nghệ đang từng bước tạo nên những chuyển động tích cực trong nông nghiệp Quảng Ngãi.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và yêu cầu phát triển bền vững ngày càng rõ nét, việc lựa chọn giống cây trồng và công nghệ phù hợp là yếu tố then chốt. Những nghiên cứu về khả năng thích nghi của cây trồng, bao gồm cả các giống cấy mô có khả năng chịu điều kiện bất lợi, như được phân tích tại https://vigen.vn/doi-moi-cong-nghe-sinh-hoc-vigen/, cho thấy vai trò ngày càng quan trọng của khoa học trong định hướng sản xuất nông nghiệp địa phương.
Không ồn ào hay phô trương, các mô hình ứng dụng công nghệ tại Quảng Ngãi đang âm thầm đặt nền móng cho một nền nông nghiệp hiện đại, hiệu quả và phù hợp với điều kiện thực tiễn. Đây chính là minh chứng rõ nét cho việc đưa khoa học về với ruộng vườn, lấy hiệu quả kinh tế – xã hội làm thước đo, đúng với tinh thần phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo gắn liền với đời sống sản xuất.
Khi công nghệ trở thành động lực đổi mới sản xuất nông nghiệp địa phương
Khoa học công nghệ bước ra khỏi phòng thí nghiệm
Trong nhiều năm trước đây, khoa học và công nghệ thường được nhìn nhận như một lĩnh vực mang tính học thuật cao, gắn với phòng thí nghiệm, các báo cáo nghiên cứu hoặc hội thảo chuyên môn. Tuy nhiên, tại Quảng Ngãi, cách tiếp cận này đang dần thay đổi. Khoa học không còn đứng ngoài thực tiễn mà từng bước đi sâu vào ruộng vườn, nương rẫy và mô hình sản xuất của người dân. Sự thay đổi đó gắn liền với vai trò “cầu nối” của Trung tâm Ứng dụng Khoa học Công nghệ trực thuộc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Quảng Ngãi.
Thông qua việc triển khai các mô hình thử nghiệm, nghiên cứu ứng dụng và chuyển giao kỹ thuật, Trung tâm đã góp phần đưa tiến bộ khoa học đến gần hơn với đời sống sản xuất. Từ cây ăn quả, cây lương thực đến dược liệu và nấm, các mô hình đều được lựa chọn dựa trên điều kiện thực tế của địa phương, hướng đến mục tiêu nâng cao hiệu quả kinh tế và tính bền vững trong sản xuất nông nghiệp.
Xuất phát từ nhu cầu thực tiễn của địa phương
Một trong những mô hình tiêu biểu đang được triển khai tại khu thực nghiệm của Trung tâm là trồng thử nghiệm giống nho Hạ Đen. Đây là giống nho có giá trị kinh tế cao, được thị trường ưa chuộng, nhưng chưa được kiểm chứng đầy đủ về khả năng thích nghi với điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng của Quảng Ngãi.
Theo bà Lê Thị Hà Phương, phụ trách Phòng Dịch vụ khoa học công nghệ của Trung tâm, mô hình được thực hiện trên diện tích 500 mét vuông với 176 cây nho, áp dụng quy trình kỹ thuật chặt chẽ từ khâu chọn giống, trồng, chăm sóc đến theo dõi các chỉ tiêu sinh trưởng. Toàn bộ quá trình đều được ghi nhận, đánh giá định kỳ nhằm đảm bảo tính khoa học và độ tin cậy của kết quả.
Việc triển khai mô hình không nhằm mục tiêu sản xuất ngay mà tập trung đánh giá khả năng thích nghi của giống cây trồng trong điều kiện thực tế. Nếu kết quả cho thấy cây sinh trưởng tốt, cho năng suất và chất lượng ổn định, đây sẽ là cơ sở quan trọng để xem xét nhân rộng, mở ra hướng sản xuất mới có giá trị kinh tế cao hơn so với nhiều cây trồng truyền thống đang canh tác tại địa phương.
https://vigen.vn/wp-content/uploads/2025/10/cay-chuoi-cay-mo-tai-vigen_11zon.webp
Ứng dụng công nghệ sinh học trong nhân giống cây trồng
Song song với các mô hình trồng thử nghiệm, Trung tâm Ứng dụng Khoa học Công nghệ Quảng Ngãi còn chú trọng ứng dụng công nghệ nuôi cấy mô trong nhân giống cây trồng. Đây là hướng đi mang tính chiến lược nhằm giải quyết bài toán thiếu hụt giống chất lượng cao, sạch bệnh và đồng đều về sinh trưởng.
Một số loại cây đã và đang được nhân giống bằng công nghệ nuôi cấy mô tại Trung tâm bao gồm khoai lang Nhật, gừng trâu ruột vàng và dứa MD2. Thông qua quá trình nuôi cấy trong điều kiện vô trùng, các cây giống tạo ra có chất lượng đồng đều, sinh trưởng khỏe và hạn chế tối đa mầm bệnh. Qua theo dõi ban đầu, các giống cây này cho thấy khả năng thích nghi tốt với điều kiện canh tác của Quảng Ngãi, thời gian sinh trưởng phù hợp và dễ áp dụng trong sản xuất đại trà.
Việc chủ động được nguồn giống tại chỗ không chỉ giúp giảm chi phí cho người dân mà còn hạn chế rủi ro khi phải mua giống trôi nổi từ nhiều nguồn khác nhau. Trong bối cảnh nhiều địa phương đang đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp theo hướng hàng hóa, giống cây trồng chất lượng cao được xem là nền tảng quan trọng để nâng cao hiệu quả canh tác.
Trong quá trình tiếp cận công nghệ sinh học và các mô hình giống mới, nhiều thông tin, kinh nghiệm thực tiễn về nuôi cấy mô và cây trồng công nghệ cao cũng được tham khảo từ các nguồn chuyên sâu như https://vigen.vn/, góp phần hỗ trợ quá trình nghiên cứu và ứng dụng tại địa phương.
Bảo tồn nguồn gen và phát triển dược liệu bền vững
Một điểm nhấn quan trọng trong hoạt động của Trung tâm là việc nhân giống cây sâm Ngọc Linh bằng phương pháp nuôi cấy mô. Đây là loài dược liệu quý hiếm, có giá trị kinh tế và y học rất cao, nhưng đang đứng trước nguy cơ suy giảm do khai thác tự nhiên quá mức.
Việc ứng dụng nuôi cấy mô trong nhân giống sâm Ngọc Linh mang ý nghĩa kép. Một mặt, hoạt động này góp phần bảo tồn nguồn gen quý, giảm áp lực khai thác trong tự nhiên. Mặt khác, đây là nền tảng khoa học quan trọng để hình thành vùng sản xuất dược liệu trong tương lai, gắn với sinh kế bền vững cho người dân vùng núi.
Bên cạnh nhân giống, Trung tâm còn áp dụng các kỹ thuật kiểm định ADN và phân tích hoạt chất saponin nhằm hỗ trợ công tác quản lý chất lượng giống. Dù chưa triển khai sản xuất đại trà, nhưng những nghiên cứu này tạo tiền đề khoa học vững chắc cho định hướng phát triển ngành hàng dược liệu có giá trị cao, phù hợp với điều kiện sinh thái và lợi thế của Quảng Ngãi.
Đa dạng hóa mô hình ứng dụng khoa học công nghệ
Không chỉ dừng lại ở cây trồng, Trung tâm còn triển khai sản xuất bịch phôi giống nấm sò, nấm linh chi và nghiên cứu nuôi trồng nấm đông trùng hạ thảo. Đây là những sản phẩm có nhu cầu tiêu thụ ngày càng tăng, phù hợp với quy mô sản xuất vừa và nhỏ, có thể tận dụng lao động nhàn rỗi tại nông thôn.
Các mô hình này bước đầu đáp ứng nhu cầu sử dụng tại địa phương, đồng thời mở ra khả năng nhân rộng trong thời gian tới. Việc đa dạng hóa đối tượng nghiên cứu và ứng dụng giúp khoa học công nghệ không bị bó hẹp trong một lĩnh vực, mà thực sự trở thành công cụ hỗ trợ sản xuất linh hoạt, phù hợp với nhiều nhóm đối tượng nông dân khác nhau.
Từ thử nghiệm đến chuyển giao vào sản xuất
Điểm chung trong các hoạt động của Trung tâm là lấy nhu cầu thực tiễn làm xuất phát điểm. Theo ông Lê Duy Cương, Giám đốc Trung tâm Ứng dụng Khoa học Công nghệ Quảng Ngãi, bên cạnh nghiên cứu và thử nghiệm, Trung tâm đặc biệt chú trọng công tác chuyển giao. Thông qua các lớp tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật và mô hình trình diễn, người dân và các cơ sở sản xuất có cơ hội tiếp cận khoa học công nghệ một cách trực quan, dễ hiểu và dễ áp dụng.
Ở góc độ quản lý, ông Nguyễn Trọng Tâm, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Quảng Ngãi cho rằng, để khoa học công nghệ thực sự đi vào đời sống, cần có cơ chế khuyến khích doanh nghiệp cùng tham gia tiếp nhận và chuyển giao công nghệ, đặc biệt tại các vùng sâu, vùng xa và vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Khi có sự đồng hành của doanh nghiệp, các mô hình khoa học sẽ có thêm điều kiện để mở rộng quy mô và nâng cao hiệu quả kinh tế.
Những kết quả bước đầu cho thấy, khi khoa học được đặt đúng chỗ, nó không còn là khái niệm xa vời mà trở thành công cụ thiết thực giúp người dân thay đổi tư duy sản xuất. Từ các mô hình trồng thử nghiệm, phòng nuôi cấy mô đến nghiên cứu dược liệu và nấm, khoa học công nghệ đang từng bước tạo nên những chuyển động tích cực trong nông nghiệp Quảng Ngãi.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và yêu cầu phát triển bền vững ngày càng rõ nét, việc lựa chọn giống cây trồng và công nghệ phù hợp là yếu tố then chốt. Những nghiên cứu về khả năng thích nghi của cây trồng, bao gồm cả các giống cấy mô có khả năng chịu điều kiện bất lợi, như được phân tích tại https://vigen.vn/doi-moi-cong-nghe-sinh-hoc-vigen/, cho thấy vai trò ngày càng quan trọng của khoa học trong định hướng sản xuất nông nghiệp địa phương.
Không ồn ào hay phô trương, các mô hình ứng dụng công nghệ tại Quảng Ngãi đang âm thầm đặt nền móng cho một nền nông nghiệp hiện đại, hiệu quả và phù hợp với điều kiện thực tiễn. Đây chính là minh chứng rõ nét cho việc đưa khoa học về với ruộng vườn, lấy hiệu quả kinh tế – xã hội làm thước đo, đúng với tinh thần phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo gắn liền với đời sống sản xuất.
